Wat zou de i-phone waard zijn zonder internet, gps, en touch screen technologie? Wat zou de Amerikaanse staat inmiddels hebben ontvangen als ze een winstpercentage had bedongen voor de uitvinding van het internet?

Dat soort vragen stelt de Brits-Amerikaanse econoom Mariana Mazzucato in haar veelgeprezen boek ‘The Entrepreneurial State’ (2014). Voortbordurend op het werk van Tony Judt, Ha-Joon Chang en Carlota Perez ontzenuwt zij een aantal hardnekkige mythes. Dat innovatie altijd van de snelle entrepreneurs moet komen (de luipaarden zeg maar) en niet van de trage, luie, afwachtende, en bureaucratische overheden (de luiaarden). Want Apple heeft toch wel degelijk veel kunnen profiteren van de Amerikaanse staat, al heeft die er vooral belastingontwijking voor teruggekregen. Kijk ook naar Duitsland: de duurzame kampioen in Europa juist vanwege overheidsbeleid! Stel daartegenover de nogal zorgwekkende toestand in de Portugese, Italiaanse en Griekse economieën. Die is juist een gevolg van het disfunctioneel innovatiebeleid van die nationale regeringen. En dat Engeland niet bepaald vooroploopt in cleantech heeft weer direct te maken met het hyperhebzuchtige systeem van de Angelsaksisch georiënteerde finance sector in Londen: zoveel mogelijk rendement maken op de korte termijn. And we don’t care how you do it…

Is het dus niet hoogste tijd om het ‘ecosysteem’ achter succesvolle innovatie nader te bestuderen, nu iedereen er zo van overtuigd is dat transitie nodig is? Mazzucato -momenteel verbonden aan de University of Essex- pleit er dan ook voor om de research & development en de basisinvesteringen voor nieuwe technologieën en transities (vergroening, bio-/nanotechnologie, het tegengaan van klimaatverandering) vooral in publieke handen te houden, met harde afspraken over return on investment zodra er publiek-private samenwerking opdoemt. Alleen zó kunnen de gewenste lange termijn ontwikkelingen worden gegarandeerd. Weg met ‘private gains, public losses’; leve onze Slimme Staat!

Tot zover over de uitzending. Bij de discussies over de veranderende overheid gaat het vaak over “terug treden”, “faciliteren” en “los laten”. En bij de inzet van het spaarzaam beschikbare geld willen we dat al snel “revolving” doen, zodat je hetzelfde geld in de loop van de jaren meermalen kunt gebruiken. Maar moet juist die overheid haar geld niet vaker als echt “durfkapitaal” gebruiken, zodat belangrijke vernieuwing tot stand kan blijven komen? En geldt dit alleen voor de nationale overheid of moeten juist ook provincie en gemeenten meer die weg op? Juist in het op vernieuwing gerichte Flevoland? Die vraag stellen we aan de orde in onze meet – up.

25 oktober 2015 was de uitzending. Die is hier te bekijken.